بیماری فیبروکیستیک پستان
بیماری فیبروکیستیک پستان عبارت است از یک بیماری شایع پستان در خانم‌ها که مشخصات آن معمولاً عبارتند از: توده‌های غیرسرطانی و نیز درد. این بیماری می‌تواند از سنین بلوغ تا حوالی 50 سالگی رخ دهد (حدود 20% خانم‌هایی که در سنین قبل از یائسگی قرار دارند دچار این بیماری هستند). این بیماری غالباً پس از یائسگی برطرف می‌شود (مگر این که هورمون درمانی با استروژن انجام گیرد). این بیماری از آنجایی که شایع است، دیگر به عنوان بیماری در نظر گرفته نمی‌شود و معمولاً نگرانی از بابت آن وجود ندارد.
علایم شایع
توده‌ها معمولاً در هر دو پستان وجود دارند. ممکن است تنها یک توده وجود داشته باشد، اما معمولاً چندین توده وجود دارد.
وقتی که روی این توده‌ها با نوک انگشتان فشار آورده می‌شود، بافت آن مقاومت نشان می‌دهد و فشرده نمی‌شود. این توده‌ها ممکن است به هنگام لمس دردناک باشند.
درد در کل پستان، خصوصاً درست قبل از شروع عادت ماهانه می باشد.
این توده‌ها غالباً قبل از عادت ماهانه بزرگ می‌شوند و بعد از آن کوچک می‌شوند.
اندازه توده‌ها متغیر است. اگر توده‌ها نسبتاً بزرگ و در سطح پستان باشند، می‌توان آنها را به راحتی حرکت داد.
توده‌های عمقی را شاید بتوان از سرطان پستان افتراق داد.
ترشح از نوک پستان: در برخی بیماران ترشحات زرد مایل به سبز یا بی رنگ از نوک پستان ها دیده می شود. اندازه این کیست ها کمتر از ۳ سانتیمتر بوده و اغلب در اندازه های ۲ تا ۱۰ میلی متر وجود دارند. این کیست ها هر چند وقت از بین رفته و کیست های جدید تشکیل می شوند. بر خلاف تصور عمومی این کیست ها بسیار به ندرت منجر به سرطان پستان می شوند.
علل
ناشناخته هستند، اما بروز آن احتمالاً به استروژن و دیگر هورمون‌های تولید شده توسط تخمدان‌ها مربوط است. میزان دریافت چربی نیز شاید نقش داشته باشد.
عوامل افزایش دهنده خطر
در بعضی از تحقیقات نشان داده شده است که نوشیدن قهوه و سیگار کشیدن موجب افزایش بروز این بیماری و گستردگی زیادتر آن می‌شود. اما در بعضی دیگر از تحقیقات، این عوامل خطر به اثبات نرسیدند.
پیشگیری
در هر حال تا زمانی که تکلیف این مسأله دقیقاً روشن نشده است، بهتر است سیگار نکشید و از نوشیدنی‌های کافئین‌دار پرهیز کنید.
پس از تشخیص، پستان‌ها باید هر ماهه توسط خود فرد از نظر به وجود آمدن توده‌های جدیدتر یا تغییر درتوده‌های قبلی بررسی شوند. در صورت بروز هرگونه تغییری به پزشک باید اطلاع داده شود.
عواقب مورد انتظار
توده‌های پستانی مرتباً ظاهر و پس از مدتی برطرف می‌شوند. البته بعضی از توده‌ها از بین نمی‌روند و به طور دایمی باقی خواهند ماند. این توده‌ها سلامتی را به خطر نمی‌اندازند.
گاهی می‌توان بعضی از کیست‌ها را با سوزن تخلیه کرد، که نهایتاً باعث می‌شود توده از بین برود. اگر توده پس از تخلیه کردن، به طور کامل از بین نرود، احتمال دارد سرطانی باشد و باید از آن نمونه گرفته شود و تحت بررسی میکروسکوپی قرار گیرد.
عوارض احتمالی
ندرتاً اتفاق می‌افتد که بعضی از توده‌ها ظاهراً خوش‌خیم به نظر می‌رسند اما در واقع سرطانی هستند. بنابراین برای رد سرطان غالباً لازم می‌شود بررسی‌های تشخیصی انجام گیرند.
درمان
اصول کلی
بررسی‌های تشخیصی عبارتند از ماموگرافی، سونوگرافی (برای افتراق ضایعات کیستیک از ضایعات توپر مفید است)، و نیز اقدامات تشخیصی مثل نمونه‌برداری یا تخلیه کیست
پستان‌ها باید درست قبل یا به هنگام شروع عادت ماهانه هر ماهه توسط خود فرد معاینه شوند. در صورت بروز هرگونه تغییری در توده‌هایی که قبلاً تشخیص داده شده‌اند، به پزشک خود مراجعه کنید.
سالانه حداقل یک بار برای معاینه پستان یا سایر بررسی‌ها به پزشک خود مراجعه نمایید. اگر سابقه سرطان در خانواده شما وجود دارد، امکان دارد نیاز به انجام معاینات به فواصل کمتر باشد.
امکان دارد گذاشتن کمپرس سرد روی توده‌ها برای تخفیف درد کمک‌کننده باشد.
هم در روز و هم در شب باید از یک سینه‌بند مناسب استفاده شود.
گاهی توصیه می‌شود تومورهای خوش‌خیم یا ضایعات محتوی چربی نکروز شده در آورده شوند.
داروها
ممکن است برای درد، مصرف اسپیرونولاکتون و ویتامین ب6 یا ید توصیه شود.
ممکن است مصرف یک داروی ادرارآور (دیورتیک) به مدت 10-7 روز قبل از عادت ماهانه برای بعضی از بیماران کمک‌کننده باشد.
ممکن است برای بعضی از علایم شدید، دانازول یا بروموکریپتین تجویز شود.
شواهدی وجود دارد مبنی بر این که ویتامین ـ ای ممکن است مفید باشد.
فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری
محدودیتی برای آن وجود ندارد. اما باید از فعالیت در زمان ابتلا به این بیماری هایی که ممکن است باعث وارد آمدن آسیب به پستان‌ها شوند خودداری گردد.
رژیم غذایی
از نوشیدنی‌هایی که حاوی کافئین هستند (قهوه، چای، و برخی نوشیدنی‌های دیگر) پرهیز کنید.
از خوردن غذاهای چرب و سرخ‌کردنی خودداری کنید. نمک رژیم غذایی نیز باید کم شود.
درچه شرایطی باید به پزشک مراجعه نمود؟
اگر هر کدام از موارد زیر رخ دهند:
در پستان توده‌های تشخیصی داده نشده وجود داشته باشد.
متوجه تغییراتی در توده شده‌اید، یا توده‌های جدید ظاهر شد.
ترشح از نوک پستان وجود داشته باشد.
دو سال است که معاینه پستان توسط پزشک انحام نشده است.
شما دچار علایم جدید و غیرقابل توجیه شده اید. داروهای مورد استفاده در درمان ممکن است عوارض جانبی به همراه داشته باشند.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
سؤالات رایج در مورد قاعدگی دردناک (دیسمنوره)
- دیسمنوره (Dysmenorrhea) چیست؟
به درد مرتبط با قاعدگی «دیسمنوره» می‌گویند.
- شیوع آن چقدر است؟
شایع‌ترین اختلال گزارش شده در دوران قاعدگی «دیسمنوره» است. بیش از 50% زنانی که پریود می‌شوند هر ماه 2-1روز درد دارند.
- انواع دیسمنوره کدامند؟
دو نوع دیسمنوره وجود دارد: اولیه، ثانویه
- دیسمنوره اولیه چیست؟
دیسمنوره اولیه دردی است که ناشی از دوره قاعدگی می‌باشد (کرامپ‌های قاعدگی)
- علت دیسمنوره اولیه چیست؟
دیسمنوره اولیه معمولا ً بدنبال تاثیر یک سری عوامل شیمیایی طبیعی موجود در بدن موسوم به پروستاگلاندین‌ها بوجود می آید(این مواد در آستر رحم ساخته می‌شوند).
- درد مربوط به دیسمنوره اولیه در چه موقعی از پریود به وجود می‌آید؟
معمولاً این درد درست قبل از شروع قاعدگی وهمزمان با افزایش پروستاگلاندین‌ها ایجاد می‌شود. روز اول پریود، میزان پروستاگلاندین‌ها بالاست ولی با ادامه پریود و ریزش آستر رحم ،میزان آنها کم شده و معمولاً درد نیز کاهش می‌یابد.
- دیسمنوره اولیه در چه سنی شروع می‌شود؟
غالباً دیسمنوره اولیه پس از آغاز دوره قاعدگی در دختران شروع می‌شود. در بسیاری زنان با افزایش سن، درد ناشی از دیسمنوره اولیه به مرور زمان کمتر می‌شود. این نوع درد ممکن است بعد از بچه دار شدن (زایمان ) بهبود یابد.
- دیسمنوره ثانویه چیست؟
دیسمنوره ثانویه ناشی از وجود اختلالی در سیستم تولیدمثل است. ممکن است نسبت به نوع اولیه در سن بالاتری آغاز گردد. این درد به مرور زمان بدتر می‌شود.
- درد مربوط به دیسمنوره ثانویه در چه زمانی از پریود ایجاد می‌شود؟
این‌دردغالباً بیش‌ازکرامپ‌های‌نرمال‌قاعدگی‌طول‌می‌کشد (به عنوان مثال چندروزقبل‌ازشروع پریود آغازمی‌شود)؛ با ادامه پریود بدتر شده و ممکن است بعد ازآن هم از بین نرود.
- چه اختلالاتی موجب دیسمنوره ثانویه می‌شود؟
بعضی حالاتی که می‌توانند باعث دیسمنوره ثانویه شوند عبارتند از:
- آندومتریوز: (به مبحث آندرومتریوز مراجعه کنید).
- آندومیوز: که در آن بافتی که در حالت طبیعی رحم را آستر می‌کند در دیواره گوشتی رحم شروع به رشد می‌نماید.
- · فیبروییدها: توده‌هایی در بیرون، درون یا در دیواره رحم ، فیبروییدهایی که در دیواره رحم رشد کرده‌اند می‌توانند باعث درد شوند.
- برای یافتن علت دیسمنوره چه اقداماتی انجام می‌شود؟
پس از گرفتن شرح حال، دکتر ممکن است لگن را معاینه کند. گاهی سونوگرافی و در برخی موارد لاپاروسکوپی نیز انجام می‌شود.
- درمان دیسمنوره چگونه است؟
ممکن است پزشک داروهایی تجویز کند تا دریابد آیا با مصرف آنها درد برطرف می‌شود یا خیر( غالباً داروهای مسکن یا هورمونی مانند قرص‌های جلوگیری از بارداری تجویز می گردند).
ایجاد تغییراتی در سبک زندگی مانند انجام ورزش، برخورداری از خواب کافی، و روش‌های آرام‌سازی (Relaxation) نیز ممکن است مفید باشند.
درصورتی‌که داروها درد را برطرف نسازند، تمرکز درمان بریافتن علت دیسمنوره و رفع آن خواهد بود. ممکن است جراحی لازم شود. در بعضی موارد تلفیقی از معالجات مختلف بهتر کار می‌کند.
- چه داروهایی برای درمان دیسمنوره به کار می‌روند؟
مسکن‌های خاصی به نام NSAIDs پروستاگلاندین‌ها را هدف می‌گیرند (مانند ایبوپروفن و ایندومتاسین). این داروها میزان تولید پروستاگلاندین‌ها و تأثیر آنها را کاهش داده و با این عملکرد باعث می‌شوند تا از شدت کرامپ‌های قاعدگی کاسته شود. در صورتی که داروهای NSAIDS در موقع بروز اولین علائم پریود یا درد قاعدگی مصرف شوند، مفیدتر خواهند بود (معمولاً روزانه 2-1عدد ازآن‌ها مصرف می‌شود). زنان مبتلا به اختلالات خونریزی دهنده، آسم، حساسیت به آسپرین، آسیب کبدی، اختلالات معده یا زخم معده نباید ازNSAIDs استفاده کنند.
- کدامیک از متدهای ضدبارداری به کنترل دیسمنوره کمک می‌کنند؟
می‌توان از روش‌های ضدبارداری حاوی استروژن و پروژستین (به شکل قرص، چسب ،حلقه واژنی) و یا IUD برای درمان دیسمنوره استفاده کرد.
- در درمان دیسمنوره ناشی از آندومتریوز از چه داروهایی استفاده می‌شود؟
درصورتی که مشخص شود دیسمنوره ناشی از آندومترویوز بوده است، می‌توان قرص، ایمپلنت یا آمپول‌های ضدبارداری و یا IUD را امتحان نمود. از داروهای دیگر، ترکیبات مشابه هورمون رها کننده گنادوتردپین (GnRH agonists) را می‌توان نام برد که ممکن است باعث برطرف کردن درد ناشی از آندومتریوز گردند. ولی این داروها عوارضی دارند ازجمله پوکی استخوان، گرگرفتگی، وخشکی واژن (معمولاً به مدت محدودی تجویز می‌شوند). استفاده از آنها برای نوجوانان توصیه نمی‌شود مگر در موارد شدید که درمان‌های دیگر مؤثر نبوده باشند.
- درمان‌های مکمل که به کاهش دیسمنوره کمک می‌کنند کدامند؟
بعضی درمان‌های مکمل به کاهش دیسمنوره کمک می‌کنند. مصرف مکمل‌های ویتامین B1 و یا منیزیم ممکن است مفید باشند ولی، تحقیقات کافی در این مورد انجام نشده است. طب سوزنی نیز تا حدودی در کاهش دیسمنوره مؤثر است.
- چه‌وقت از UAE (آمبولیزاسیون شریان رحمی) برای درمان دیسمنوره استفاده می‌شود؟
درصورتی که عامل دیسمنوره فیبروییدها باشند، استفاده از نوعی روش درمانی موسوم به UAE ممکن است مفید باشد.
- در جریان UAE چه اتفاقی می‌افتد؟
در این روش، رگهای خونی رحم به کمک ذرّات ریزی مسدود می‌شوند تا خونرسانی به فیبروییدها (و از این‌رو رشد آنها) مختل شود. در مورد بعضی زنان این عمل به‌صورت سرپایی انجام می‌شود.
عوارض UAE کدامند؟
عفونت، درد و خونریزی از عوارض آن هستند.
- چه موقع برای درمان دیسمنوره از جراحی استفاده می‌شود؟
اگر درمان‌های دیگر برای رفع دیسمنوره مؤثر نبوده نباشند، ممکن است جراحی ضروت یابد. نوع جراحی به علت درد بستگی دارد.
در صورتی که علت درد فیبرویید ها یاشند، گاهی با عمل جراحی برداشته می‌شوند. بافت آندومتریوز را هم می‌توان با جراحی برداشت ولی ممکن است بعد از جراحی دوباره عود کند. البته برداشتن آن، به صورت کوتاه مدت درد را کم می‌کند.البته دریافت هورمون‌های ضدبارداری یا داروهای دیگر بعد ازعمل جراحی، عود درد را به تأخیر می‌اندازد یا از بروز آن جلوگیری می‌کند.
درصورتی‌که درمان‌های دیگر چاره‌ساز نبوده و بیماری موجب دیسمنوره شدید شده باشد، ممکن است هیسترکتومی (برداشتن رحم) لازم شود. در حالت عادی این روش آخرین چاره است.